O rozmawianiu

Co jakiś czas, zazwyczaj w kontekście jakichś wydarzeń z szeroko rozumianej polityki, zdarza mi się ostre zetknięcie z kompletnym niezrozumieniem i brakiem chyba nawet chęci porozumienia. Taki erzac rozmowy, z której nic nie wynika, tylko dostąję parę sloganów i sugestię, że rozmówca wie, co ja myślę (i oczywiście przypisuje mi - chyba - to co najgorsze potrafi wykombinować). Sporo mnie te sytuacje kosztują nerwów, nie ukrywam, bo nikt nie lubi być niesprawiedliwie i krzywdząco osądzany i oskarżany o miałkość myślenia. Przy czym mam wrażenie, że tak naprawdę nie ma tu zainteresowania tym, co rzeczywiście myślę.

Pewnie każdemu takie sytuacje w różnych kontekstach, niekoniecznie politycznych,  się zdarzają.

Pomyślałam sobie, że warto podzielić się tu pewnym obrazem, zaczerpniętym z pism Johna Powella. Nie chodzi o kompozytora, ani lekkoatletę, a o amerykańskiego psychologa, który potrafił przystępnie rozmawiać o miłości i relacjach.
U Powella ("Jak kochać i być kochanym") jest taka ilustracja poziomów komunikacji: Pięć płaszczyzn, na których spotykają się ludzie i na tych płaszczyznach, zależnie od poziomu, zachodzą różne relacje:

 Tak pokrótce:

1. Jesteśmy sobie zupełnie obcy
Na tym poziomie ludzie najczęściej posługują się powszechnie znanymi zwrotami (frazesami), które nic nie przekazują, nic nie znaczą typu: „Jak się masz ?”, „Co nowego ?” i w odpowiedzi słyszą zdawkowe: „Ok”, „Jakoś leci”, „Fajnie”, „Wszystko w porządku”. które tak naprawdę nie niosą informacji o nas.
O pogodzie, o sporcie możemy rozmawiać prawie z każdym. Ten poziom charakteryzuje się brakiem wzajemnego dzielenia się sobą w komunikacji, oraz wymaga od nas minimalnego stopnia otwartości. Po prostu wystarczy spotkać kogoś znajomego i zacząć z nim rozmowę o przysłowiowej pogodzie.

2. Rozmawiamy o faktach, o osobach trzecich (nie o nas samych)
Na tym poziomie informujemy się, co słychać w świecie, u wspólnych znajomych, panowie rozmawiają o sporcie, panie o modzie (no, upraszczam) rozmawiamy o innych często plotkując (tu jeszcze nadal nie ujawniamy siebie)
W tym przypadku człowiek dzieli się z drugim tym, co wie i wymaga to od niego trochę większej otwartości. Liczba potencjalnych słuchaczy faktów jest trochę mniejsza niż w przypadku komunikacji na poziomie banału, ale nadal jest spora.

3. Mówimy trochę o sobie, ale „bezpiecznie”,
czyli o niektórych planach czy wyobrażeniach, wypowiadamy opinie, uważnie przyglądając się rozmówcy, żeby nie powiedzieć za dużo.

4. Odkrywamy się 
mówimy nie tylko o swoich zamierzeniach, ale także o osobistych przemyśleniach i przeżyciach, ujawniamy swoje uczucia wobec kogoś lub czegoś, bez obaw mówimy o swoich lękach czy radościach, wyrażamy osobiste opinie i sądy, jesteśmy szczerzy, co jest konieczne, żeby zaistniało prawdziwe spotkanie – to podstawowy poziom komunikacji międzyludzkiej.

Głębszym poziomem komunikacji jest poziom uczuć. Pewnie z kilkoma dobrymi znajomymi będziemy  gotowi dzielić się tym, co czujemy. Wymaga to dużego zaufania i otwartości.

5. Porozumienie doskonałe, 
które wymaga całkowitej szczerości i zaufania, jesteśmy całkowicie autentyczni, nie nakładamy masek, nie obawiamy się odrzucenia i łatwo otwieramy się nawzajem, dopiero na tym poziomie możemy być prawdziwie  szczęśliwi
Na tym poziomie jesteśmy gotowi mówić o tym, kim tak naprawdę jesteśmy. Co jest naszą radością, a co jest naszą troską czy obawą.  Ten poziom komunikacji wymaga od nas bardzo dużego stopnia zaufania i otwartości i jest pewnie zarezerwowany dla prawdziwych przyjaciół.


Jeżeli mylimy poziomy komunikacji, bierzemy rozmowy o faktach za głębię relacji, oszukujemy siebie i innych uważając, że to wystarczy albo że mamy świetne relacje z innymi ludźmi podczas gdy tak naprawdę pozostajemy na bardzo niskim poziomie komunikacji (co wychodzi w trudnych momentach na przykład).


Daje do myślenia, prawda?

→ J. Powell, "Jak kochać i być kochanym", tłum T. Smiatacz, Bernardinum, Pelplin 2010 (?).